Mars’ın Farklı Yüzey Yapısı ve Özgün Dikotomisi

Mars’ın güney yarımküresi, kuzeye kıyasla 5-6 kilometre daha yüksek olan dağlık alanlarla kaplı bir alan olarak dikkat çekiyor. Güneydeki yüzey, kraterlerle dolu ve volkanik lav akıntılarının izlerini taşırken, kuzey yarımküresi düz ve nispeten genç bir yüzeye sahip. Bu farklılık, sadece yükseklikle sınırlı kalmıyor; güneyin kabuğu kuzeye göre daha kalın ve manyetik özellikler taşıyor.

İki Farklı Hipotez

Bilim insanları, Mars’ın bu farklı yüzey yapısının nedenini açıklamak için iki temel teori geliştirdi. İlk hipotez, Mars’ın iç dinamiklerine odaklanan “endojenik hipotez”. Bu teoriye göre, gezegenin mantosundaki sıcak ve soğuk malzemenin hareketi yüzeydeki farklılıkları oluşturdu. İkinci hipotez olan “ekzogenik hipotez” ise, Mars’a çarpan büyük bir gökcisminin veya bir dizi küçük çarpışmanın bu farklı yüzey şekillerine sebep olduğunu öne sürüyor.

NASA’nın Insight uzay aracı tarafından tespit edilen Mars depremleri, bilim insanlarına kritik bilgiler sağlayarak bu gizemi çözme yolunda ilerlemeler kaydetmelerini sağladı. Mars depremlerinden yayılan P ve S dalgaları incelenerek yüzeyin altındaki sıcaklık farkları tespit edildi. Güney bölgelerindeki sıcaklık farkları, güneyin altındaki kayaların kuzeye göre daha sıcak olduğunu gösterdi.

Bu sıcaklık farkı, Mars’ın dikotomisinin gezegenin iç dinamiklerinden kaynaklandığını destekliyor. Araştırmacılar, Mars’ın eski dönemlerinde hareket eden tektonik plakaların ve mantodaki konveksiyon akıntılarının bu farklılığı oluşturabileceğini düşünüyor. Zamanla, bu hareketlerin durarak gezegenin iç kısmında “durağan bir kabuk” oluşturmuş olabileceği düşünülüyor.

Bilim insanları, kuzey yarımküresinde bir zamanlar sıvı halde su içeren geniş bir okyanus olduğunu iddia ediyor. Bu iddia, Mars’ta yaşam olasılığını araştıran bilim insanlarının Mars’ın dikotomisine olan ilgisini artırıyor.